Wakker worden met president Donald Trump: dit staat Amerika en de wereld te wachten

ANALYSE – Over een paar dagen kan het zomaar zo zijn dat Amerikanen opstaan en horen dat ze Donald Trump tot president hebben verkozen.

Die realiteit zou een schok veroorzaken, net als het Brexit-referendum. Sommige Britse kiezers reageerden overigens ontdaan nadat ze hoorden waar ze vóór hadden gestemd. (Recente Britse peilingen suggereren ook dat een deel van de Brexit-stemmers spijt heeft, nu dat besef is ingedaald).

Wat zouden de gevolgen zijn van de keuze voor Donald Trump? Wat zou er gebeuren? Wat zou president Trump doen?

Gelet op het feit dat een presidentschap van Trump inmiddels een serieuze mogelijkheid is, loont het om dit scenario eens door te nemen.

Op basis van uitspraken van Trump zelf, zijn campagnestaf en uitlatingen van experts zoals Evan Osnos van The New Yorker – die een geweldig stuk hierover schreef – schets ik enkele van mijn inschattingen over een presidentschap van Donald Trump.

Kleine dingen:

President Trump zal instructies tekenen om zo veel mogelijk aspecten van het presidentschap van Obama “uit te wissen”, en zijn volgers kluiven toewerpen.

Het gaat hierbij waarschijnlijk om terugtrekking uit het klimaatakkoord van Parijs, het versoepelen van controles op de antecedenten van personen die wapens kopen, handelsovereenkomsten onder de loep nemen en een stop voor Syrische vluchtelingen afkondigen (zie ook het stuk van Osnos).

President Trump zal verhoormethoden die onder internationaal recht als marteling worden gezien, opnieuw invoeren.

Trump zal het woord ‘marteling’ niet gebruiken. Hij zal het omschrijven als “finally getting tough”, oog om oog. Trump stuit waarschijnlijk op verzet van hoge veiligheidsfunctionarissen en militairen. Als die functionarissen zijn orders niet volgen, zal hij ze ontslaan en vervangen met generaals en veiligheidsmensen die op de eerste plaats trouw zijn aan Trump. President Trump zal ook getrouwen benoemen op de meeste van de 4.000 posities in het overheidsapparaat waar hij zeggenschap over krijgt.

President Trump zal per direct ISIS wegbombarderen – waar dan ook.

Deze vorm van bombarderen hoeft niet te verschillen van wat de VS al jaren doen. President Trump zal het simpelweg verkopen als een nieuw offensief dat uitblinkt in vastberadenheid en effectiviteit. Hij zal het verschil tussen zijn krachtdadige aanpak en de zwakte van Obama’s regering benadrukken. Hij zal genieten van de macht om het sterkste leger ter wereld orders te geven.

President Trump zal snel met het Congres in contact treden om Obamacare terug te draaien.

Als hij nul op het rekest krijg in het Congres, zal hij sleutelfiguren persoonlijk aanvallen en beschimpen, terwijl hij achter de schermen zal proberen deals te sluiten. Als president Trump het slim speelt, zal hij Obamacare uiteindelijk niet terugdraaien. Amerikanen zijn tevreden 0ver veel aspecten van Obamacare en er is geen alternatief. Trump en de Republikeinen zullen veranderingen doorvoeren om bepaalde problemen van Obamacare aan te pakken.

President Trump zal dezelfde retorische stijl gebruiken die hij tijdens zijn campagne heeft gebruikt. 

Dat wil zeggen: hij zal liegen, pesten, overdrijven en beledigen, en klassieke opvattingen van presidentieel gedrag negeren. Burgers in Amerika en de rest van de wereld zullen eraan gewend raken, na de eerste reacties van verontrusting en walging – net zoals iedereen gewend is geraakt aan Trumps campagneretoriek.

President Trump zal de waarheid benaderen zoals hij tijdens zijn campagne heeft gedaan. 

Dat wil zeggen: hij zal feiten en waarheden alleen inroepen als ze hem van pas komen. Als de waarheid onwenselijk is, zal president Trump liegen, ontkennen, aanvallen en diegenen bedreigen die de waarheid spreken – of platitudes te berde brengen en van onderwerp veranderen. De regering van Trump zal waarschijnlijk uitblinken in gebrek aan transparantie, oneerlijkheid en smoezeligheid – meer dan welke recente regering dan ook.

President Trump zal “geweldige” mensen belonen en “vreselijke” mensen straffen.

Het onderscheidende kenmerk van “geweldige” mensen is dat ze president Trump steunen. Het onderscheidende kenmerk van “vreselijke” mensen is dat ze tegen Trump zijn. Na een heftige verkiezingsstrijd zal president Trump veel mogelijkheden hebben om beloningen uit te delen en rekeningen te vereffenen.

President Trump zal aankondigen dat hij gaat heronderhandelen over het NAFTA-verdrag, net als andere belangrijke handelsverdragen, en hij zal deelname aan het Trans-Pacific Partnership opschorten.

Hij zal kleine veranderingen doorvoeren bij bestaande verdragen en aankondigen dat hij “geweldige”‘deals heeft gesloten. Als er sprake is van banengroei in een periode vlak na het wijzigen van verdragen, zal hij die twee onmiddellijk aan elkaar koppelen. President Trump zal ook hoge tarieven opleggen voor Chinese importen om te laten zien dat hij echt wil “winnen” en banen gaat terughalen. China zal vergeldingsmaatregelen nemen. De kleine handelsoorlog die dat oplevert, zal slecht en ontregelend zijn voor de bedrijvigheid in beide landen. President Trump zal zeggen dat zijn maatregelen geweldig uitpakken.

President Trump zal persoonlijk zijn plannen voor de muur aan de zuidgrens onthullen.

Hij zal een persconferentie houden en schaalmodellen van de muur tonen. Delen van die muur worden mogelijk gebouwd. Amerikaanse belastingbetalers zullen de kosten dragen. Trump zal opscheppen over de banen die de muur oplevert en de afname van de criminaliteit. Hij zal ook de omvang van instanties vergroten die zich met uitzetting van illegalen bezighouden en wijzen op de aantallen illegalen die worden uitgezet.

President Trump zal voorstellen om 1.000 miljard dollar te steken in infrastructuur in de Verenigde Staten. 

Het Congres zal een deel van de voorstellen steunen. Deze projecten zullen goed uitpakken voor het land, zelfs als de staatsschuld hierdoor stijgt. President Trump zal ook de sociale zekerheid en de zorgvoorzieningen in stand houden. Hij zal belastingen verlagen, zodanig dat vooral de rijken daarvan profiteren. Hij zal een einde maken een een flagrante maas in de belastingwetgeving. Afgezien van de belastingverlaging en de toename van de staatsschuld, gaat het hier om maatregelen die Amerika zullen helpen.

President Trump zal zijn eigen belastingaangifte nooit publiceren.

Grote dingen:

President Trump zal zich verslikken in de netelige geopolitieke en militaire situatie in de wereld – met ernstige en potentieel desastreuze gevolgen.

Drie voor de hand liggende kandidaten zijn het Midden-Oosten, Noord-Korea en China. De meest waarschijnlijke kandidaat is evenwel Rusland. Trump zal zijn persoonlijke relatie met Poetin belangrijker vinden dan het inperken van de territoriale ambities van Rusland, of het verlenen van steun aan de bondgenoten van Amerika. Poetin weet dit en zal daar gebruik van maken. Op een gegeven moment zal Poetin bewegingen maken richting Oekraïne en de Balkan. President Trump zal niet reageren, en daarmee het NAVO-bondgenootschap ondermijnen, of traag en stupide reageren. Hij zou ook woedend kunnen worden over ‘persoonlijk verraad’ door Poetin en iets extreems doen, zoals dreigen met nucleaire vergelding.

President Trump zal proberen om het Eerste Amendement van de grondwet te wijzigen en de persvrijheid trachten te beperken.

Hij zal aanvankelijk nieuwsorganisaties en verslaggevers die hem welgevallig zijn belonen en kritische organisaties onder vuur nemen. Als de kritiek op hemzelf en zijn regering daardoor niet afneemt, zal Trump zijn criticasters proberen aan te pakken door onderzoeken te gelasten en oproepen tot boycotacties. President Trump zal openbare aanklagers oproepen om nieuwsorganisaties strafrechtelijk te vervolgen en ze te dwingen om bronnen prijs te geven. Hij zal dit ook doen namens degenen die hem steunen in het Congres, alsook namens personen en organisaties die achter hem staan. Op die manier zal hij steun trachten te verwerven voor wetswijzigingen.

President Trump zal op terreuraanslagen reageren door moslims toegang tot het land te weigeren, en moslims in de Verenigde Staten onder verhoogde surveillance plaatsen. 

Als de aanslagen doorgaan, zal president Trump een volgende stap zetten; registratie van moslims in de Verenigde Staten, mogelijk met de inzet van ‘kampementen’. President Trump zal ook reageren door steden in Syrië, Irak en andere landen te vernietigen, om zo “radicale islamitische terroristen” en hun families te straffen (inclusief honderdduizenden anderen). In bredere zin zal de benepen retoriek van president Trump leiden tot religieuze spanningen in de VS, meer geweld en meer protest. Voor menig supporter van Trump staat de slogan “make America great again” voor “make America white and Christian again”. Wellicht steunt president Trump dat visioen niet actief, hij zal ook weinig doen om het te ontmoedigen. (als de aanval de gebruikelijke massale slachtingen door vuurwapengeweld betreft, zal president Trump benadrukken dat er meer wapens nodig zijn voor zelfverdediging en hameren op het steviger inzetten van de politie).

President Trump zal ongeduldig worden van het systeem van “checks and balances” dat de presidentiële macht beperkt, en proberen die macht uit te breiden. 

Als de economie redelijk blijft presteren en er geen grote terroristische aanslagen zijn, wordt dit lastig. Maar als de economie wel stagneert en/of er een politieke crisis ontstaat, wordt het een stuk eenvoudiger. Bedenk dat, eenmaal verkozen, de macht van Trump veel groter is – net als de publieke steun – dan de macht die fameuze dictators hadden op het moment dat ze net in het zadel zaten.

Andere gevolgen:

De aandelenmarkt zal 10 tot 20 procent dalen (om te beginnen).

Het presidentschap van Trump zal zorgen voor een significante toename van risico’s en onzekerheden. Daar houden beleggers en zakelijke beslissers niet van. Amerikaanse bedrijven zullen investeringsplannen tijdelijk “bevriezen”, terwijl ze proberen uit te vinden wat president Trump gaat doen. Dit leidt waarschijnlijk tot een tijdelijke groeivertraging. President Trump zal de regering van Obama de schuld geven en vragen om noodmaatregelen van het Congres. Zijn expliciete aanvallen op Amerikaanse bedrijven – waaronder Ford, Amazon, Macy’s, Nabisco en Apple – en zijn beloften om een aantal bedrijven te dwingen om fabrieken terug te halen naar de Verenigde Staten, zullen zakelijke beslissers ook niet lekker zitten. Onder de bestuursvoorzitters van grote bedrijven geniet Trump vrijwel geen steun, en velen hebben zich openlijk tegen hem uitgesproken. Deze topbestuurders weten dat Trump dat persoonlijk opvat.

Het begrotingstekort en de staatsschuld exploderen.

Trumps beoogde belastingverlagingen voor de rijken zullen de groei niet stimuleren; dat hebben de belastingverlagingen van Bush ook niet gedaan (de groei wordt niet geremd door hoge belastingen voor de rijken, maar door het gebrek aan koopkracht bij de middenklasse). Belastingverlagingen zullen wel bijdragen aan een hoger begrotingstekort en een versnelde toename van de staatsschuld. President Trump zal het Congres en voormalig president Obama hiervan de schuld geven.

Op enig moment gedurende de eerste termijn van president Trump zal een flinke recessie zijn intrede doen; aandelenmarkten zullen zo’n 30 tot 50 procent dalen vanaf de piekniveaus. 

De beleidsmaatregelen van president Trump kunnen zo’n recessie uitlokken. Handelsoorlogen zijn over het algemeen slecht voor een economie en leiden tot hogere werkloosheid. Wat er ook gebeurt, president Trump zal de schuld bij zijn tegenstanders leggen en proberen zijn eigen macht te vergroten (zie hierboven). Dat wordt makkelijker als er een situatie van brede economische malaise ontstaat.

Ik hoop eerlijk gezegd dat het gros van de hierboven genoemde dingen achterwege blijft. Ik hoop ook dat president Trump een president zou zijn die meer lijkt op wat sommige van zijn supporters verwachten – niet gemeen, kleinzielig, roekeloos en slecht geïnformeerd, iemand die klinkt als een potentiële tiran. Maar een redelijke pragmaticus die effectief optreedt – eentje die het nu eenmaal leuk vindt om massa’s te vermaken met provocerende, waanzinnige uitspraken, en die zich over het algemeen nogal lomp gedraagt.

Gelet op de consistentie van wat Trump de afgelopen achttien maanden heeft gezegd en gedaan, lijkt het me echter waarschijnlijker dat we krijgen wat we hebben gezien.